Küresel ısınma, dünyamızın karşı karşıya olduğu en büyük çevresel sorunlardan biri ve bu sorunun altında yatan nedenlerden biri de siyah karbon.
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Mühendislik Fakültesi’nden Prof. Dr. Burcu Onat, siyah karbonun, atmosferdeki ömrü kısa olmasına rağmen, küresel ısınmaya etkilerinin oldukça büyük olduğunu belirtiyor.
Siyah Karbon Nedir?
Siyah karbon, hava kirliliğine neden olan ince parçacıkların bir bileşeni ve genel olarak “kurum” olarak biliniyor. Bu zararlı partikül, kömür, dizel yakıt, benzin ve biyokütle gibi maddelerin tam yanmaması sonucu ortaya çıkıyor. Özellikle kentsel alanlarda, dizel araçların egzozlarından çıkan partiküllerin büyük bir kısmı siyah karbon içeriyor. Bu durum, şehirlerdeki hava kalitesini doğrudan etkileyerek insan sağlığı üzerinde ciddi riskler oluşturuyor.
Isınmanın Üç Katmanı
Siyah karbon, güneş ışığını emerek atmosferin ısınmasına yol açıyor. Bu etki, kar ve buz gibi yüzeylerin üzerine çökeldiğinde daha da artıyor; çünkü siyah karbon, bu yüzeylerin güneş ışığını yansıtma oranını düşürüyor ve böylece daha fazla ısınmalarına sebep oluyor. Ayrıca, atmosferdeki siyah karbon bulutlarla etkileşime girerek, bulutların ömrünü kısaltıyor ve çökelme özelliklerini değiştiriyor. Bu da atmosferin daha fazla ısınmasına neden oluyor.
Prof. Dr. Onat’a göre, siyah karbon emisyonlarının yüzde 43’ü evlerde kullanılan enerji kaynaklarından kaynaklanıyor. Bu da bize, günlük yaşam tarzımızın ve enerji tüketim alışkanlıklarımızın, küresel ısınma üzerinde doğrudan bir etkisi olduğunu gösteriyor.
Siyah karbonun küresel ısınma üzerindeki etkisi, karbondioksit ve metan gazından sonra üçüncü sırada yer alıyor. Yer yüzeyinde metrekare başına ortalama 0,6 vatlık bir ilave ısınma, siyah karbonun etkisiyle meydana geliyor. Bu, siyah karbonun, sera gazlarından farklı olarak, çok yönlü bir etkiye sahip olduğunu ve küresel ısınmayı artıran önemli bir faktör olduğunu ortaya koyuyor.
Küresel ısınmayla mücadelede siyah karbonun azaltılması, hem çevresel hem de sağlık açısından büyük önem taşıyor. Bu nedenle, fosil yakıtların daha verimli kullanılması ve alternatif enerji kaynaklarına yönelik yatırımların artırılması gerekiyor. Ayrıca, kentsel planlamada yeşil alanların ve toplu taşıma sistemlerinin geliştirilmesi, siyah karbon emisyonlarını azaltmada etkili olabilir.
Siyah karbonun küresel ısınma üzerindeki etkileri, gelecek nesiller için daha yaşanabilir bir dünya bırakma hedefiyle mücadele eden herkes için önemli bir konu. Bu kapsamda, bireysel ve toplumsal düzeyde atılacak adımlar, gezegenimizin geleceği için büyük bir fark yaratabilir.
